Produkty dla zdrowia i odchudzania znane od wieków

dodano: 2021-07-13 17:37
autor: Beata Wiśniowska | źródło: satkurier.pl

Produkty żywieniowe, które są bardzo bogate w składniki odżywcze, nazywa się teraz określeniem tzw. superfoods. W Japonii oficjalnie uznaje się termin na takie produkty: „żywność funkcjonalna”. Dietetycy mówią tu głównie o warzywach i owocach, tłustych rybach, sfermentowanej żywności, czekoladzie, przyprawach i jajkach. Ale wiele mówi się o niektórych produktach zbożowych, które były blisko ludzi od niepamiętnych czasów. Ostatnio były pomijane, ale powoli wracają do łask. Warto zainteresować się tymi produktami: orkisz, komosa ryżowa i czarny ryż.

satkurier.pl

Prosimy o wyłączenie blokowania reklam i odświeżenie strony.

Orkisz

Orkisz to pszenica dwuziarnista z gatunku Triticum dicoccum. Do niej sięgają wszystkie współcześnie uprawiane odmiany zbóż. Uprawiano ją w starożytnym Rzymie w okolicach Morza Śródziemnego już od 5. tysiąclecia p.n.e. Wzmianki o niej znajdują się w legendach biblijnych oraz dziełach Herodota i Homera.

Orkisz uprawiano w Sumerze, starożytnym Egipcie, Babilonie i starożytnym Rzymie.
W czasach rzymskich orkisz był głównym posiłkiem gladiatorów i zawodników igrzysk. Orkisz jest szczególnie rozpowszechniony w południowo-zachodnich Niemczech i w Szwajcarii. Od początku XIX wieku orkisz przestał być uprawiany na skalę przemysłową, zastąpiony bardziej płodnymi, łatwiejszymi w obróbce odmianami pszenicy zwyczajnej.

W 2012 roku wpisano do krajowego rejestru pierwszą polską odmianę pszenicy orkisz ozimej o nazwie Rokosz, wyhodowaną w Hodowli Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR przez zespół hodowców pod kierownictwem dr. Zygmunta Nity.

Teraz zainteresowanie orkiszem wzrosło na całym świecie.
W Polsce orkisz uprawia się na około 200 - 300 hektarach, głównie w gospodarstwach „ekologicznych”. Okazało się, że doskonale sprawdza się w małych gospodarstwach, ponieważ jest mniej wymagający dla klimatu i mniej podatny na choroby, jest odporny na suszę, dojrzewa szybciej niż zwykła pszenica, owies i jęczmień. Zaleca się uprawianie jej na obszarach chronionych przed powodziami. Co ciekawe, uprawa nie wymaga używania pestycydów. Owsianka robiona z orkiszu z różnymi nadzieniami bywa dodawana do sałatek. Chleb i słodycze często powstają z z dodatkiem mąki orkiszowej. Co ciekawe, chleb wytworzony jedynie z samego orkiszu ma mniejszą objętość i gorszą strukturę.

Ziarno orkiszu jest większe niż pszenica i zabezpieczone niejadalną warstwą - plewami. Wcześniej uważano to za wadę, teraz wręcz przeciwnie - zaletę. Dzięki temu orkisz jest bardzo bogaty w białko, jego udział wynosi 25 - 37 proc. Istnieją wszystkie aminokwasy niezbędne dla człowieka.

Orkisz zawiera 6 głównych kwasów tłuszczowych z przewagą kwasu linolowego.
Proporcja składników nienasyconych w stosunku do nasyconych w jego ziarnie jest wysoka. Ale w mące orkiszowej rozpuszczalne w alkoholu frakcje glutenu pszennego, które mają toksyczny wpływ na błonę jelitową, nie są najlepsze. Ponadto orkisz zawiera nieco mniej węglowodanów, dzięki czemu ma niską kaloryczność i indeks glikemiczny. Dlatego wszystko co jest z orkiszem jest uważane za produkt dietetyczny.

Naukowcy z Belgii porównali wartość odżywczą kilku starożytnych zbóż, w tym orkiszu, z nowoczesnymi odmianami. I znaleźli wszystkie niezbędne witaminy, a nawet nieco wyższą zawartość minerałów.

Komosa ryżowa

Komosę ryżową (Chenopodium quinoa) często można znaleźć w menu droższych restauracji. Komosa ryżowa jest uprawiana w Ameryce Południowej. Jest blisko spokrewniona z występującą w Polsce komosą białą (Chenopodium album). W Polsce występowała w okolicach Gubina.
Dzika komosa ryżowa pochodzi z Andów w Ameryce Południowej. Była uprawiana tam od epoki brązu. Inkowie uważali komosę ryżową za święte pożywienie. Hiszpanie walczyli z jej uprawą podczas chrystianizacji Ameryki Południowej, ale na wsiach zachowano kulturę jej uprawy i rozwinięto wiele nowych odmian.

Podobnie jak orkisz, komosa ryżowa jest bardzo odporna na suche, gorące pory roku i zasolone gleby, dzięki czemu nadaje się do uprawy w najtrudniejszych warunkach. Naukowcy zwracają uwagę na wyjątkowy skład odżywczy, równowagę białek (w składzie 11-19%), aminokwasów (9 niezbędnych), minerałów, błonnika (8%), przeciwutleniaczy i witamin. Węglowodany w nim zawarte – od 49 do 68%.

Komosa ryżowa nie zawiera glutenu, a to czyni ją dietetycznym pokarmem dla osób z celiakią – osób nietolerujących glutenu. Ponadto zboża zawierają od 2 do 9,5 % procent tłuszczu - mniej niż soja. Ponadto 88% z nich jest nienasyconych, co zapewnia wiele korzyści zdrowotnych, zwłaszcza układu krążenia.

Naukowcy zwracają również uwagę na nasycenie substancjami bioaktywnymi, takimi jak fenole, kwas ferulowy, sinapowy, galusowy, flawonoidy roślinne: kempferol, rutyna. Są to przeciwutleniacze, które pomagają zwalczać komórki rakowe.

Inną cechą komosy ryżowej jest gorzki smak nieprzetworzonych ziaren.
Faktem jest, że zawierają dużo saponin, które chronią roślinę przed chorobami i szkodnikami. To sprawia, że płatki zbożowe są interesujące również dla przemysłu kosmetycznego, perfumeryjnego.

Istnieje ogromny wybór dań z komosy ryżowej: sałatki, musli, płatki śniadaniowe, przystawki. Z mąki komosy wypieka się chleb, ciasta oraz smaży się naleśniki. Co ciekawe z komosy ryżowej robi się nawet piwo.

Czarny ryż

Czarny ryż należy do gatunku Oryza sativa (ryż siewny). Kolor ziaren nadaje organiczny pigment antocyjaninowy. Roślina pochodzi z Chin, gdzie uprawiana jest od niepamiętnych czasów. W starożytności podawano czarny ryż tylko przy stole królewskim, dlatego nazywano go cesarskim i poniekąd zakazanym. Obecnie czarny ryż uprawiany jest na całym świecie, a w Europie i USA uważany jest za przysmak.

Istnieje wiele odmian czarnego ryżu, w tym bogactwo pigmentacji - fioletowy, japoński, indonezyjski, tajski. Od lat 80. w Chinach stworzono ponad 50 genetycznie zmodyfikowanych odmian.

W krajach Azji Południowo-Wschodniej ryż jest podstawą diety, głównym źródłem węglowodanów. A czarny ryż jest aktywnie wykorzystywany w medycynie ludowej, w szczególności w leczeniu cukrzycy.

Czarny ryż w 73% składa się z węglowodanów.
Jest to głównie skrobia, ale indeks glikemiczny jest niższy niż w przypadku odmian konwencjonalnych. Zawiera 9% białka, 3,4% tłuszczu, 3,8% błonnika, 1,5% minerałów, a resztę stanowi woda. W porównaniu do białych odmian ryż czarny jest wzbogacony o związki bioaktywne: aminokwasy, zdrowe tłuszcze, błonnik, witaminy z grupy B, A, E, potas, żelazo, cynk i inne pierwiastki. W jej zewnętrznych warstwach i zarodku znajduje się wiele fenoli, tokoferoli, fitosteroli, kwasów fitynowych.

Naukowcy aktywnie badają zdolność czarnego ryżu do regulowania metabolizmu tłuszczów, stabilizacji poziomu cholesterolu, a nawet zwalczania stanów zapalnych skóry spowodowanych alergiami.

Gotowanie czarnego ryżu trwa dłużej niż białego ryżu.
Przed gotowaniem zaleca się moczenie przez 10-15 minut. Najczęściej miesza się go ze zwykłym ryżem, aby urozmaicić potrawę. Niewielką ilość dodaje się do sałatek i zup. Popularnym wyborem dla wegetarian jest czarny ryż w mleku kokosowym.

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy.